Nederland is van oudsher een overwinteringsgebied voor trekkende ganzen. Zo overwinteren de kolganzen, die in het hoge noorden broeden, in onze graslandgebieden. Tegenwoordig broedt de grauwe gans, die van oudsher hier thuishoort, ook weer in Nederland.
Het aantal wilde ganzen in Nederland was halverwege de 20e eeuw zover afgenomen dat er nog maar circa 100.000 overwinterende ganzen waren. In Nederland komen de laatste jaren ongekend hoge aantallen ganzen voor. In de winter kan dit oplopen tot bijna 2,5 miljoen winterganzen en in de zomer tot 630.000 zomerganzen. Wanneer daar ook nog de zwanen, smienten en meerkoeten bij worden geteld dan zijn er in de winter dus ruim 3 miljoen grasetende vogels aanwezig. Ze leven grotendeels op economische graslanden en akkers. Op het grasland van agrariërs verorbert één gans ongeveer 500 gram vers gras per dag. Ganzen foerageren ongeveer tien uur per dag, vanwege de beperkte spijsvertering poept een gans iedere vier minuten. Zo zorgen ganzen voor vraatschade en doen zij de voedingswaarde van graspercelen afnemen door hun uitwerpselen. Jaarlijks bedraagt de ganzenschade in de landbouw circa 70 miljoen euro, waarvan een beperkt deel wordt vergoed. De meest voorkomende ganzen in de winter zijn de kolgans, de grauwe gans, de rietgans en de brandgans.
Ganzen eten gras, granen, klaver, suikerbieten en andere landbouwgewassen. Het aantal ganzen is nu zo groot dat zij plaatselijk veel overlast veroorzaken. Ze eten gewassen op en bevuilen deze door hun uitwerpselen. Het gaat hier vooral om schade aan graslanden, akkers, sportvelden en golfbanen en om vervuiling van het oppervlaktewater.
Voor de winterganzen heeft de rijksoverheid nu foerageergebieden ingesteld, waar ganzen ongestoord kunnen verblijven en waar ze niet bejaagd of verjaagd mogen worden. Bij overlast elders worden de ganzen verjaagd naar deze foerageergebieden. Hierbij worden allerlei verjaagmethoden ingezet. In de zomer, wanneer de gewassen het meest kwetsbaar zijn voor ganzenvraat, wordt het aantal ganzen door afschot gereguleerd. De provincies geven hiervoor onder strikte voorwaarden ontheffing. De verjaging en aantalsregulering wordt uitgevoerd door de Wildbeheereenheden (WBE’s). Hierin werken boeren, particuliere grondbezitters, natuurbeheerorganisaties en jagers samen. Als gevolg van het beleid worden er dus ganzen geschoten. Deze wilde ganzen kunnen een goede bestemming krijgen als ‘natuurvlees’.
Paulien Niewold behartigt o.a. de belangen van De Jagersvereniging provincie Friesland: “De provincie probeert met een groot aantal beheermaatregelen en financiële middelen de ganzenproblematiek binnen aanvaardbare perken te houden. Eén van die beheermaatregelen is het schieten van ganzen door jagers om de populaties tot een gewenst niveau terug te brengen en om de gans terug te dringen naar de aangewezen foerageergebieden. Dit zijn plaatsen waar de boeren naast vergoeding van de schade ook een beheervergoeding ontvangen voor de opvang van de ganzen. Jaarlijks worden hierdoor vele ganzen geschoten. Het vlees ervan is uitstekend te eten, mits de gehele verwerkings- en distributieketen goed georganiseerd is.” aldus Paulien Niewold.
Paulien Niewold regiomanager van
De Jagersvereniging provincie Friesland
In een drietal Wildbeheereenheden (WBE’s) in de provincie Friesland wordt nu de mogelijkheid geboden om geschoten ganzen vanuit het veld binnen een afstand van niet meer dan 10 km naar een koeling te brengen, waarbij de jager een Fair Trade prijs krijgt voor iedere afgeleverde gans. Hiermee wordt de verwerkende keten een natuurlijke basisgrondstof geleverd voor de verwerking tot Wild Fries ganzenvlees.
Direct nadat een gans is geschoten wordt deze naar een koelcel gebracht die staat in het gebied waar de gans is geschoten. Elk gebied is afgebakend en is afgestemd op één of meerdere lokale Wildbeheereenheden (WBE’s). In deze WBE’s mogen aangesloten jagers jagen. Als de jager zijn geschoten ganzen naar de koelcel brengt dan meldt hij zich met zijn smartphone aan bij de koelcel door middel van een mobiele applicatie . Hij voert in hoeveel ganzen hij van elke soort heeft geschoten en legt deze vervolgens in speciale kratjes. Deze kratjes zijn voorzien van unieke QR-codes en deze moet de jager scannen met zijn smartphone.
Hierdoor weten we precies welke jager wat geschoten heeft en wat de kwaliteit van de dieren is. Zodra de koelcel vol zit (maar in elk geval wekelijks) wordt de koelcel geleegd door transporteur Cor Rinia. Hij brengt dan de kratten met ganzen naar Thomas van Meel. Bij Thomas van Meel worden de ganzen nogmaals gekeurd om vervolgens geplukt te worden. Hier wordt ook gekeken hoe de gans is geschoten. Als de kogel niet in bijvoorbeeld de borst of de flank zit dan wordt de gans verwerkt tot hele vleesdelen zoals de filet en de bout. Ganzen waarvan het kogeltje een heel vleesdeel heeft getroffen gaan naar Wytze van de Meer. Hier wordt de gans tot gehakt verwerkt en worden kogeltjes en hagelrestanten uit het vlees gehaald door middel van een soort grove zeef en metaaldetectie. Op deze manier proberen zoveel mogelijk vlees van de geschoten ganzen te gebruiken
Vervolgens worden er eindproducten gemaakt die voor u als consument geschikt zijn. Dit gebeurt bij zowel Pieter van Meel, Jan Ruig, W. van der Meer en Zonen B.V en Kokreateur. De eerste twee richten zich meer op horeca, groothandel en poeliers. De laatstgenoemde richt zich meer op foodservice en retail.